Οι 8 γκρίζες ζώνες των αλλαγών σε ΑΕΙ και ΤΕΙ

Ο φόβος ότι δεν θα ανοίξουν τα πανεπιστήμια το Σεπτέμβριο, μετά τις έντονες αντιδράσεις εκπαιδευτικών, πρυτάνεων και φοιτητών, πλανάται πάνω από το υπουργείο Παιδείας.

Μετά τη γενική κατακραυγή, δόθηκε μια μικρή παράταση διαλόγου, και η ψήφιση του νομοσχεδίου υπολογίζεται τώρα στο τέλος Αυγούστου. 

Τότε όμως αρχίζουν τα δύσκολα, καθώς επιστρέφουν οι φοιτητές και όλες οι παρατάξεις κάνουν λόγο για κινητοποιήσεις τέτοιου εύρους, που θα προκαλέσουν αλλαγές σε βασικές διατάξεις του.

Η υπουργός Παιδείας δεν μπορεί πλέον να ποντάρει στη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ως «επένδυση» για το πολιτικό της μέλλον. Ήδη, μετά την απόρριψη των αλλαγών από πρυτάνεις και προέδρους ΤΕΙ, φαίνεται να....
οδηγείται σε «αναθεωρήσεις» διατάξεων.

Η υπουργός είχε αντιληφθεί ότι πολλά σημεία των αλλαγών δεν θα γίνονταν αποδεκτά από την ακαδημαϊκή κοινότητα και, στη χειρότερη περίπτωση, δεν θα εφαρμόζονταν. Γι' αυτό «έκλεισε» το μάτι στους πανεπιστημιακούς, δηλώνοντας με νόημα σχετικά με την αναδιάρθρωση των καθηκόντων και των αρμοδιοτήτων του εκπαιδευτικού προσωπικού: «Θα είμαι γενναιόδωρη στις μεταβατικές διατάξεις, διότι οι άνθρωποι έχουν κάνει προγραμματισμό ζωής».

Αν δεν αποσύρει τη διάταξη, το χειρότερο που μπορεί να κάνει, λένε πανεπιστημιακοί στην «Κ.Ε.», είναι να αφήσει τα πράγματα ως έχουν για τους νυν υπηρετούντες και να ισχύσουν οι αλλαγές για τους νεοεισερχόμενους.

Τι προτίθεται όμως, να κάνει η υπουργός με το μείζον θέμα τριβής, που είναι τα συμβούλια διοίκησης;

«Αν ο πρύτανης, έστω και εξωπανεπιστημιακός, εκλέγεται από το σύνολο του διδακτικού προσωπικού, αυτό θα είναι μια βάση συζήτησης» λένε πολλοί καθηγητές στην «Κ.Ε.».

Συγχρόνως, το υπουργείο επιχειρεί να διχάσει Πανεπιστήμια-ΤΕΙ, προσφέροντας, δίκην «καρότου», στα τελευταία το δικαίωμα διδακτορικών την ώρα που καταργεί τον καθηγητή εφαρμογών, δηλαδή τη στοιχειώδη ειδικότητα για την ύπαρξη ενός τεχνολογικού ιδρύματος.

Η Αννα Διαμαντοπούλου -εκτιμούν πολλοί πρυτάνεις- ενδεχομένως ενδιαφέρεται λιγότερο να υλοποιηθούν οι διατάξεις και περισσότερο να περάσει το νομοσχέδιο, θεωρώντας ότι έτσι θα κερδίσει το στοίχημα.

Οι γκρίζες ζώνες, δηλαδή τα σημεία που καθιστούν τα μέτρα ανεφάρμοστα, είναι:

1 Σημαντικότερο σημείο είναι το συμβούλιο που θα διοικεί το ίδρυμα, με υπερεξουσίες. Θα είναι 15μελές με επτά εσωτερικά μέλη εκλεγμένα από το ΔΕΠ, τα οποία θα εκλέγουν επτά εξωτερικά, ενώ θα υπάρχει και ένας εκπρόσωπος φοιτητών. Το συμβούλιο θα εκλέγει τον πρόεδρό του και θα διορίζει τον πρύτανη μετά από διεθνή διαγωνισμό.

Πέρα από τις υπόνοιες αντισυνταγματικότητας του μέτρου, οι καθηγητές επισημαίνουν ότι με αυτό τον τρόπο παραδίδεται η διοίκηση του ιδρύματος σε μία διαρχία (πρόεδρος συμβουλίου και πρύτανης). Το ολιγομελές αυτό όργανο, που δεν είναι εκλεγμένο από το σύνολο της κοινότητας, αποκτά υπερεξουσίες, αφού έχει συνολικά 17 διαφορετικές αρμοδιότητες, με ακαδημαϊκό, οικονομικό και διοικητικό περιεχόμενο. Δεν θα είναι δηλαδή απλώς ελεγκτικό, αλλά θα ασχολείται με τη χρηματοδότηση, θα διορίζει κοσμήτορες, θα μπορεί να απολύει τον πρύτανη κ.λπ. Επιπλέον θα επιχειρηθεί το δυσκολότερο όλων: να βρουν κοινή συνισταμένη απόψεων ο πρύτανης, το συμβούλιο αλλά και η σύγκλητος, που πλέον είναι ολιγομελής.

«Ολα αυτά δημιουργούν δυσλειτουργίες» -λένε στην «Κ.Ε.» οι καθηγητές- «αλλά κυρίως δεν είναι νομιμοποιημένα στην πράξη και στη συνείδηση της ακαδημαϊκής κοινότητας. Αν έχουμε προβλήματα μέσα στα πανεπιστήμια τώρα που διοικούνται από εκλεγμένα όργανα, με τις νέες διατάξεις με ποιο κύρος θα επιβάλουν τις αποφάσεις ο πρύτανης και το συμβούλιο; Μήπως θα διοικούν με τα ΜΑΤ;»

2 Οι νέες βαθμίδες του διδακτικού προσωπικού (ΔΕΠ) που μετά την κατάργηση των λεκτόρων, διακρίνονται σε καθηγητές α' βαθμίδας, αναπληρωτές και επίκουρους. Ολες οι διαδικασίες αλλά και οι αρμοδιότητες, λένε οι πανεπιστημιακοί, επιστρέφουν στην παντοδυναμία της έδρας. Ολες οι εξουσίες συγκεντρώνονται στους καθηγητές, οι οποίοι θα μπορούν να ελέγχουν και τις εκλογές των επτά μελών του συμβουλίου. Οι λέκτορες φαίνεται ότι θα υποβαθμιστούν να διδάσκουν στα ταχύρρυθμα προγράμματα, που θα παρέχουν μόνο κατάρτιση.

3 Σημείο αμφισβήτησης αποτελεί και ο τρόπος χρηματοδότησης, ιδιαίτερα σε περίοδο οικονομικής κρίσης, όπου οι περικοπές αγγίζουν ήδη το 50%. Τα πανεπιστήμια, δίκην εταιρειών, θα ξεκινήσουν αργά ή γρήγορα, λόγω της υποχρηματοδότησης, το κυνήγι του ευρώ.

Η θέσπιση μιας ανεξάρτητης αρχής διευρυμένων αρμοδιοτήτων, με παρέμβαση στη χρηματοδότηση, δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο, λένε οι καθηγητές. Προφανώς, εκτιμούν ότι το υπουργείο έχει στόχο την περαιτέρω μείωση των κονδυλίων, και των διορισμών. Και γι' αυτό μεταθέτει την ευθύνη του σε «ενδιάμεσο» φορέα, που θα ενεργεί δίκην ανώνυμης εταιρείας, όταν ο ρόλος της ανεξάρτητης αρχής είναι, σε όλο τον κόσμο, η πιστοποίηση της ποιότητας.

4 Η δημιουργία σχολών και η κατάργηση των σημερινών τμημάτων. «Πώς θα γίνει αυτό εν μια νυκτί», λένε οι καθηγητές, όταν πρέπει να έχεις δύο διαφορετικά περιεχόμενα σπουδών για να τα κάνεις σχολή; Πώς μπορείς να «σπάσεις» την ιατρική σχολή σε «υποσχολές»; Πώς μπορείς να δημιουργήσεις σχολή σε πανεπιστήμια με τμήματα διασκορπισμένα σε διαφορετικές πόλεις; Πώς μπορείς να δημιουργήσεις κοινό έτος σπουδών σε κάθε πανεπιστήμιο για να εισαγάγεις τους νέους φοιτητές μετά την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων, δημιουργώντας δηλαδή προπαρασκευαστικό έτος;

Μόνο σε οικονομικές επιστήμες μπορεί να υλοποιηθεί η διάταξη, καθώς εξειδικεύσεις όπως η μικροοικονομία, η μακροοικονομία, το μάρκετινγκ κ.λπ. μπορούν να ενωθούν σε μία σχολή.

Το εγχείρημα αυτό είναι τόσο δύσκολο, που, όπως φάνηκε από τη συνάντηση Διαμαντοπούλου-Σαμαρά, θα είναι από τα πρώτα που θα διαφοροποιηθεί. Σ' αυτή την περίπτωση όμως τινάζεται στον αέρα και το σχέδιο αλλαγής των πανελλήνιων εξετάσεων, το οποίο βασίζεται στην είσοδο των φοιτητών σε προπαρασκευαστικό έτος πριν από την επιλογή κατευθύνσεων.

5 Ασαφές σημείο παραμένει και η διάταξη περί «ασύλου». Είναι χαρακτηριστικό ότι η λέξη δεν υπάρχει στο κείμενο, αλλά αναφέρεται νεφελωδώς ότι πρέπει να εξασφαλίζεται η ελευθερία της διδασκαλίας, της έρευνας και της διακίνησης ιδεών, ανατρέποντας το χωροταξικό μοντέλο που ερμηνευόταν συχνά ότι το άσυλο προστατεύει προαύλια και πεζοδρόμια.

6 Η δυνατότητα δημιουργίας τριετών κύκλων σπουδών, κατά τις επιταγές της συμφωνίας της Μπολόνια. Αν επιβληθεί αυτό και στη χώρα μας, θα οδηγήσει στην υποβάθμιση των πτυχίων και την απονομή μόνο επαγγελματικών δικαιωμάτων. Η μέχρι τώρα πρακτική διεθνώς -λένε οι καθηγητές- έχει αποδείξει ότι όπου εφαρμόστηκε το μοντέλο απέτυχε και τώρα προσπαθούν να το αλλάξουν, διότι δεν μπορεί να δοθεί πλήρης κατάρτιση μόνο με τρία χρόνια.

7 Έλλειψη ουσιαστικής εκπροσώπησης των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας στα όργανα, δηλαδή των καθηγητών (εκπροσωπούνται μόνο στο συμβούλιο), των φοιτητών (ένας μόνο συμμετέχει στο συμβούλιο), των διοικητικών και λοιπών εργαζομένων. Οι κύριοι μοχλοί λειτουργίας του ιδρύματος απουσιάζουν από τα βασικά όργανα διοίκησης.

8 Προβληματική είναι τέλος και η διάταξη για τη συγχώνευση, κατάργηση τμημάτων και ολόκληρων ιδρυμάτων, αφού δεν προβλέπονται οι συνέπειες τόσο για τους φοιτητές όσο και για τους ήδη υπηρετούντες. 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ