"Δύο τρις δολάρια $ ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας"

Εν μέσω της οικονομικής κρίσης ανοίγει ο φάκελος «ορυκτός πλούτος της Ελλάδας». 

Από τα συρτάρια των κρατικών υπηρεσιών βγαίνουν ξανά τα αποτελέσματα παλαιότερων ερευνών για τους «θησαυρούς» που κρύβουν η γη και ο υποθαλάσσιος χώρος της χώρας μας, η αξία των οποίων μπορεί να προσεγγίζει, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το ιλιγγιώδες ποσό των δύο τρισ. δολαρίων!

Ο σημαντικότερος ορυκτός «θησαυρός» της Ελλάδας

φαίνεται πως δεν είναι άλλος από....

τους υδρογονάνθρακες.

Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, που εκτιμάται ότι υπάρχουν σε πολλές περιοχές της χώρας, επανήλθαν δυναμικά στην επικαιρότητα ύστερα από την απόφαση της κυβέρνησης να ξεκινήσει τις διαδικασίες για την ίδρυση Εθνικού Φορέα Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων.  

Απώτερος διακηρυγμένος στόχος είναι η ανακάλυψη και η εξόρυξη πετρελαίου και αερίου που θα καλύψουν το ένα τρίτο των ενεργειακών αναγκών μας για τα επόμενα τριάντα χρόνια.

Ωστόσο, υπάρχουν επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι τα ελληνικά κοιτάσματα είναι πολύ μεγαλύτερα. 

Παράδειγμα, ο καθηγητής Αντώνης Φώσκολος, ο οποίος κάνει λόγο για δυνητικά κοιτάσματα αξίας μεγαλύτερης των 1,8 τρισ. δολαρίων. 

Από την άλλη, σημαντικά είναι τα ελληνικά αποθέματα των μη ενεργειακών ορυκτών. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) Κώστα Παπαβασιλείου, η αξία των βεβαιωμένων αποθεμάτων βασικών μετάλλων αγγίζει σε τρέχουσες τιμές τα 36,3 δισ. δολάρια και η έρευνα συνεχίζεται.

Πετρέλαιο και αέριο

«Αύριο μεθαύριο η Ευρώπη θα εξαρτάται από την Ελλάδα για ενέργεια. Το θεωρείτε παρατραβηγμένο; Θα με θυμηθείτε σε πέντε χρόνια». Ο κ. Αντώνης Φώσκολος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά, είναι πεπεισμένος ότι η χώρα μας διαθέτει μεγάλα κοιτάσματα σε πετρέλαιο και κυρίως σε φυσικό αέριο, τα οποία, αν εκμεταλλευτεί σωστά, θα λύσει σε σημαντικό βαθμό το οικονομικό πρόβλημα.

Σε αντίθεση με τους περισσότερους επιστήμονες που αποφεύγουν να μιλήσουν με αριθμούς, ο κ. Φώσκολος προβαίνει σε συγκεκριμένες εκτιμήσεις για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Κάνοντας την υπόθεση ότι το ελληνικό Δημόσιο θα παραχωρήσει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων σε εταιρείες, από τις οποίες θα εισπράττει το 20% των εσόδων από την πώληση των υδρογονανθράκων, και χρησιμοποιώντας ως βάση υπολογισμού τα 100 δολάρια ανά βαρέλι αργού πετρελαίου, ο κ. Φώσκολος εκτιμά ότι τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα μπορεί να έχει έσοδα της τάξης των 375 δισ. δολαρίων από την εκμετάλλευση κοιτασμάτων αξίας 1,8 τρισ. δολαρίων.

Συγκεκριμένα, ο Ελληνας καθηγητής δηλώνει στην «

Espresso της Κυριακής» ότι κατά την εκτίμησή του, το Αιγαίο Πέλαγος διαθέτει γύρω στα 750 εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο, που βρίσκονται σε έξι κοιτάσματα ανατολικά της Θάσου. «Αν έρθει μια ξένη εταιρεία, τα έσοδα θα είναι 75 δισ. δολάρια και το όφελος του Δημοσίου μόνο 15 δισ.» λέει ο ίδιος.

Σε ό,τι αφορά την άλλη πιθανή για πετρέλαιο περιοχή, τη Δυτική Ελλάδα, ο κ. Φώσκολος εκτιμά ότι κρύβει 1,5 δισ. βαρέλια πετρελαίου, αξίας 150 δισ. δολαρίων, καθώς 500 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου είναι ισοδύναμα με 3,2 δισ. βαρέλια πετρελαίου και αξίας επίσης 150 δισ. δολαρίων (το φυσικό αέριο είναι πολύ φθηνότερο από το πετρέλαιο).

Σύμφωνα πάντα με τον συλλογισμό του καθηγητή, το όφελος του ελληνικού Δημοσίου από την περιοχή μπορεί να ανέλθει σε 60 δισ. δολάρια.

Ωστόσο, τα μεγαλύτερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Ελλάδας βρίσκονται στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης, υποστηρίζει ο ίδιος. Όπως εκτιμά, η ευρύτερη περιοχή (στην οποία συμπεριλαμβάνεται η περίφημη πλέον λεκάνη του Ηροδότου) μπορεί να περιέχει πέντε τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, που ισοδυναμούν με περισσότερα από 30 δισ. βαρέλια πετρελαίου. Η αξία αυτών των κοιτασμάτων ανέρχεται σε 1,5 τρισ. δολάρια και το προσδοκώμενο έσοδο του ελληνικού κράτους σε 300 δισ. δολάρια, με βάση την υπόθεση του 20%.

Ο κ. Φώσκολος υποστηρίζει ότι οι εκτιμήσεις του βασίζονται στις έρευνες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, στους υπολογισμούς γεωλογικών υπηρεσιών (όπως της Γαλλίας), καθώς και σε γεωλογικά δεδομένα, όπως είναι η ύπαρξη ηφαιστείων λάσπης νότια της Κρήτης: «Είναι κανόνας επιστημονικός, όπου υπάρχει λασποηφαίστειο, υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων» λέει χαρακτηριστικά.

ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ

Αισιόδοξος για την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων εμφανίζεται και ο καθηγητής Θαλάσσιας Γεωλογίας και Γεωδυναμικής του Πανεπιστημίου Πατρών Αβραάμ Ζεληλίδης. Εκτίμηση του καθηγητή είναι ότι τα ελληνικά κοιτάσματα είναι πάρα πολύ μεγάλα και ότι, αν αναδειχθούν στο σύνολό τους, «μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες όλης της Ευρώπης για τα επόμενα πενήντα χρόνια».

Ο κ. Ζεληλίδης έχει προχωρήσει σε επιστημονικές έρευνες και έχει εντοπίσει περιοχές όπου τα γεωλογικά δεδομένα δείχνουν την ύπαρξη υδρογονανθράκων, λαμβάνοντας υπόψη και τα κοιτάσματα που έχουν εντοπιστεί στις γειτονικές Ιταλία και Αλβανία. Οπως αναφέρει, στα βορειοδυτικά ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι Διαπόντιοι Νήσοι (κοντά στην Κέρκυρα), που δείχνουν τρεις περιοχές με διαφορετική δυναμική. Η μία περιοχή είναι δυτικά των νησιών, η άλλη στα βόρεια και η τρίτη ανάμεσα στα νησιά. Επίσης, μεγάλη λεκάνη έχει εντοπιστεί στα νοτιοδυτικά της Κέρκυρας, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περιοχές δυτικά και ανατολικά των Στροφάδων, ο Κυπαρισσιακός κόλπος, η Πρέβεζα, η Αμφιλοχία, η Λευκάδα, το Κατάκολο, η περιοχή ανατολικά της Κέρκυρας και ανάμεσα από τους Παξούς και την Πάργα, καθώς και τα Γρεβενά.

Ιδιαίτερης σημασίας θεωρεί ο κ. Ζεληλίδης το κοίτασμα στην περιοχή δυτικά της Ζακύνθου, καθώς από εκεί ξεκινά η Μεσογειακή Ράχη, το μεγάλο υποθαλάσσιο βουνό που περνά νότια της Κρήτης και φτάνει έως την Κύπρο. Βόρεια της Μεσογειακής Ράχης έχουν εντοπιστεί έξι λεκάνες, ενώ άλλες λεκάνες αναπτύσσονται στα νότια τόσο προς την πλευρά της Λιβύης όσο και της Αιγύπτου, με σημαντικότερη εκείνη του Ηροδότου, που ήδη «τρυπιέται» από τους Αιγύπτιους.

Συμπερασματικά, ο κ. Ζεληλίδης εκτιμά ότι η περιοχή νότια της Κρήτης κρύβει σημαντικές ποσότητες αερίου, ενώ το Ιόνιο διαθέτει και πετρέλαιο και αέριο. Ωστόσο, προσθέτει ότι πρέπει να γίνουν γεωτρήσεις για να επαληθευτούν όλα τα παραπάνω. Σε αυτό το σημείο ο Ελληνας καθηγητής τονίζει ότι «οι πετρελαιοπιθανές περιοχές του Ιονίου βρίσκονται εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Ελλάδας, η οποία είναι ήδη οροθετημένη με την Ιταλία και συνεπώς οι έρευνες μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα».

Υδρίτης στα υποθαλάσσια υψώματα του Αναξίμανδρου

Ένα άλλο πολύ σημαντικό εύρημα στα βάθη των ελληνικών θαλασσών είναι οι σημαντικές ποσότητες υδριτών που εντοπίστηκαν στα υποθαλάσσια υψώματα του Αναξίμανδρου, ανατολικά της Ρόδου και νότια του κόλπου της Αττάλειας.

Οι υδρίτες είναι ενυδατωμένοι υδρογονάνθρακες, που σχηματίζονται βαθιά μέσα στη θάλασσα υπό συνθήκες υψηλής πίεσης και χαμηλής θερμοκρασίας. Κάθε κυβικό μέτρο υδρίτη εμπεριέχει 164 κ.μ. μεθανίου και οι επιστήμονες αναζητούν τρόπους εκμετάλλευσης του ορυκτού, που θεωρείται από πολλούς το καύσιμο του μέλλοντος.

Οπως μας πληροφορεί η δρ Χρυσάνθη Ιωακείμ του ΙΓΜΕ, το 2002 άρχισε η επιστημονική διερεύνηση του Αναξίμανδρου με συντονιστή το ΙΓΜΕ και επικεφαλής τον δρα Κωνσταντίνο Περισοράτη. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η περιοχή διαθέτει περίπου 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα υδριτών, κυρίως θερμογενούς προέλευσης, με περιεκτικότητά σε μεθάνιο 96,5% και αιθάνιο 3%. Αν και δεν είναι εκμεταλλεύσιμοι με τις υπάρχουσες τεχνικές δυνατότητες, η ύπαρξή τους θεωρείται σημαντική.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ

Μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2011 θα διαρκέσει η δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου που θα ανοίξει τον δρόμο για τη σύσταση του δημόσιου φορέα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Σύμφωνα με την πρόταση που έχει καταθέσει το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ο φορέας αυτός θα έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων Α.Ε) και θα αναλάβει τη διαχείριση για λογαριασμό του Δημοσίου όλων των θεμάτων που αφορούν τους υδρογονάνθρακες.

ΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΟΡΥΚΤΑ

27,6 δισ. ευρώ τα μετρημένα (και αναξιοποίητα) αποθέματα

Εκτός από μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου, η παρουσία των οποίων στο ελληνικό υπέδαφος μένει να αποδειχτεί, η Ελλάδα διαθέτει και σημαντικά αποθέματα μη ενεργειακών ορυκτών, όπως πολύτιμα μέταλλα και βιομηχανικά ορυκτά. Σε αντίθεση με τους υδρογονάνθρακες, τα ορυκτά αυτά έχουν σε μεγάλο βαθμό βεβαιωθεί και το μόνο που απομένει είναι η αξιοποίησή τους.

Τα αναξιοποίητα ελληνικά κοιτάσματα αφορούν κυρίως τα πολύτιμα μέταλλα (χρυσό και άργυρο) καθώς και τον χαλκό, δηλώνει στην «Espresso της Κυριακής» ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Κώστας Παπαβασιλείου, ο οποίος πρόσφατα παρέδωσε στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος ειδική έκθεση όπου δίνεται ξεκάθαρη εικόνα για τον ορυκτό πλούτο της χώρας, όπως λέει ο ίδιος.

«Αυτήν τη στιγμή, η οικονομική αξία των μετάλλων σε κοιτάσματα της Βόρειας Ελλάδας που είναι μετρημένα και μπορούν να έχουν μια άμεση οικονομική αξιοποίηση είναι για τον χρυσό γύρω στα 12 δισ. ευρώ (15,7 δισ. δολάρια), του αργύρου είναι 1,85 δισ. ευρώ (2,43 δισ. δολάρια) και του χαλκού είναι γύρω στα 7 δισ. ευρώ (9,2 δισ. δολ.). Συνολικά, τα μετρημένα και βεβαιωθέντα αποθέματα βασικών μετάλλων είναι 27,6 δισ. ευρώ (36,3 δισ. δολάρια) και από αυτά ένα μικρό μέρος αξιοποιείται» λέει ο γενικός διευθυντής του ΙΓΜΕ, προσθέτοντας ότι η χώρα μας δεν έχει την πολυτέλεια να μην προχωρεί στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αυτών.

Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, το ΙΓΜΕ ξεκινά νέες έρευνες σε ορισμένες περιοχές που θεωρούνται πολλά υποσχόμενες κυρίως για πολύτιμα μέταλλα και χαλκό. «Είναι κάποιες περιοχές στη Βόρεια Ελλάδα, κυρίως στην Κεντρική Μακεδονία, όπου οι αρχικές έρευνες του ΙΓΜΕ έδωσαν πολύ καλά αποτελέσματα και γι' αυτό τις εντάξαμε για λεπτομερή αξιολόγηση, ώστε να ξέρουμε ύστερα από δύο - τρία χρόνια εάν υπάρχουν πραγματικά κοιτάσματα που είναι οικονομικά αξιοποιήσιμα και υπό ποιους όρους».

Στην ερώτηση ποια μπορεί να είναι η συνολική αξία των κοιτασμάτων βασικών μετάλλων, για τα οποία υπάρχουν θετικές ενδείξεις αλλά δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί, ο κ. Παπαβασιλείου απαντά ότι δεν θέλει να δώσει νούμερα, διότι μπορεί να πέσει έξω, κάνει όμως την εκτίμηση ότι «μαζί με αυτά που ερευνά τώρα το ΙΓΜΕ στη Βόρεια Ελλάδα, μπορεί να είναι άλλα τόσα. Μένει να βεβαιωθούν».

Πάντως, σε έναν βαθμό ο ορυκτός πλούτος της χώρας μας είναι υπό εκμετάλλευση και δίνει σημαντικό τζίρο, λέει ο κ. Παπαβασιλείου, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα σήμερα είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βιομηχανικών ορυκτών, όπως περλίτη, βωξίτη κ.ά.