Φοροχαράτσια-σοκ το 2011

Σημαντικές αυξήσεις στις φορολογικές επιβαρύνσεις μισθωτών, συνταξιούχων, μικρομεσαίων επιτηδευματιών και ελευθέρων επαγγελματιών προκαλούν οι 15 ρυθμίσεις που τίθενται σε εφαρμογή με τις οποίες αλλάζει ριζικά η φορολογία εισοδήματος των φυσικών προσώπων

Βαρύτερος θα είναι το 2011 ο πέλεκυς της εφορίας για εκατομμύρια πολίτες, που θα δουν.... τα φορολογικά τους βάρη να εκτοξεύονται για τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν το 2010.
Οι φόροι θα υπολογιστούν με νέα ενιαία φορολογική κλίμακα, στην οποία το βασικό αφορολόγητο ανέρχεται σε 12.000 ευρώ και οι συντελεστές φόρου κυμαίνονται από 18% έως 45%. Στην κλίμακα αυτή θα υπαχθούν ακόμη και εισοδήματα δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών που μέχρι το 2009 φορολογούνταν αυτοτελώς με χαμηλούς συντελεστές από 15%-20%. 

Το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ θα το κατοχυρώσουν οι φορολογούμενοι μόνο εφόσον δηλώσουν δαπάνες για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών που καλύπτονται με αποδείξεις, ενώ τα δικαιώματα έκπτωσης ορισμένων δαπανών θα περιοριστούν σημαντικά. Ταυτόχρονα θα τεθούν σε ισχύ νέα τεκμήρια διαβίωσης και πόθεν έσχες για ακίνητα και κινητά περιουσιακά στοιχεία, από τα οποία δεν προβλέπεται καμία απαλλαγή.

Οι βασικότερες αλλαγές
Οι βασικότερες αλλαγές που επήλθαν στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων και θα εφαρμοστούν πλήρως εντός του 2011, κατά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων που θα υποβληθούν την άνοιξη για τα εισοδήματα του 2010, είναι οι εξής:

1. Καθιερώθηκε νέα φορολογική κλίμακα, με περισσότερα κλιμάκια και συντελεστές φόρου κλιμακούμενους από 18% έως 45%. Ως βασικό αφορολόγητο όριο για όλους ανεξαιρέτως τους φορολογούμενους ορίσθηκε το ποσό των12.000 ευρώ. Συνεπώς, για όσους δεν αποκτούν εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες το αφορολόγητο όριο εισοδήματος αυξήθηκε από τα 10.500 στα 12.000 ευρώ.

2. Για τους φορολογούμενους με παιδιά αυξήθηκε το πρόσθετο αφορολόγητο από 1.000 σε 1.500 ευρώ για κάθε προστατευόμενο τέκνο μέχρι τα δύο και από 10.000 σε 11.500 ευρώ για τρία προστατευόμενα τέκνα. Για κάθε παιδί από το τέταρτο και πάνω το πρόσθετο αφορολόγητο αυξήθηκε από 1.000 σε 2.000 ευρώ. Έτσι, με τις νέες διατάξεις, φορολογούμενος με ένα τέκνο έχει πλέον συνολικό αφορολόγητο όριο αυξημένο από 13.000 σε 13.500 ευρώ, φορολογούμενος με δύο τέκνα έχει αφορολόγητο αυξημένο από 14.000 σε 15.000 ευρώ, ο τρίτεκνος δικαιούται αφορολόγητο αυξημένο από 22.000 σε 23.500 ευρώ και ο πολύτεκνος με τέσσερα παιδιά δικαιούται αφορολόγητο αυξημένο από 23.000 σε 25.500 ευρώ.

3. Καθιερώθηκε η υποχρέωση κάθε φορολογούμενου με ατομικό ετήσιο εισόδημα άνω των 6.000 ευρώ να καλύπτει ένα μέρος από το βασικό αφορολόγητο ποσό των 12.000 ευρώ με αποδείξεις λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών που έχει λάβει από επιτηδευματίες. Συγκεκριμένα:

• Φορολογούμενοι με ατομικό εισόδημα μέχρι 6.000 ευρώ δεν απαιτείται να συγκεντρώσουν αποδείξεις δαπανών.
• Φορολογούμενοι με ατομικό εισόδημα από 6.000 έως 12.000 ευρώ πρέπει να συγκεντρώσουν και να προσκομίσουν αποδείξεις αξίας ίσης με το 10% του εισοδήματος. Δηλαδή, φορολογούμενος με ετήσιο εισόδημα 7.000 ευρώ θα πρέπει να μαζέψει αποδείξεις αξίας 700 ευρώ για να μη φορολογηθεί. Φορολογούμενος με εισόδημα 9.000 ευρώ θα πρέπει να μαζέψει αποδείξεις αξίας 900 ευρώ κοκ.
• Για φορολογούμενους με εισόδημα από 12.000 και άνω απαιτείται η προσκόμιση αποδείξεων αξίας ίσης με το 10% του τμήματος του εισοδήματος μέχρι τις 12.000 και αποδείξεις αξίας ίσης με το 30% του τμήματος του εισοδήματος πάνω από τα 12.000 ευρώ. Π.χ. φορολογούμενος με εισόδημα 17.000 ευρώ πρέπει να προσκομίσει αποδείξεις συνολικής αξίας 2.700 ευρώ (10% των πρώτων 12.000 ευρώ του εισοδήματός του, δηλαδή 1.200 ευρώ, συν 30% των επομένων 5.000 ευρώ του εισοδήματός του, δηλαδή άλλα 1.500 ευρώ).
• Όταν οι δαπάνες είναι περισσότερες από τις απαιτούμενες για την κάλυψη του αφορολογήτου και μέχρι του ποσού των 15.000 ευρώ ατομικά ή 30.000 ευρώ για οικογένεια, ο φορολογούμενος δικαιούται μείωση φόρου ίση με το 10% της διαφοράς μεταξύ του ποσού των απαιτούμενων για το αφορολόγητο δαπανών και του ποσού των δηλούμενων δαπανών.
• Όταν η αξία των αποδείξεων που προσκομίζονται είναι μικρότερη από την απαιτούμενη για την κάλυψη του αφορολογήτου, τότε ο φορολογούμενος θα επιβαρύνεται με φόρο 10% επί του ακάλυπτου ποσού.
• Στις δαπάνες που θα αναγνωρίζονται περιλαμβάνονται όλες οι κατηγορίες εξόδων για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών εκτός εκείνων που αφορούν αγαθά μεγάλης αξίας (άνω των 10.000 ευρώ), τα οποία αποτελούν τεκμήριο ελάχιστου εισοδήματος, πληρωμή τακτικών λογαριασμών στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας, της ύδρευσης κλπ. Εξαιρούνται επίσης όσες δαπάνες αναγνωρίζονται ιδιαιτέρως για μείωση του εισοδήματος ή έκπτωση από τον φόρο (ιατρικές δαπάνες, δαπάνες ενοικίων, ασφάλιστρα κτλ.)

4. Καταργήθηκαν, αναδρομικά από τη 1-1-2010, όλες οι διατάξεις που προβλέπουν αυτοτελή φορολόγηση εισοδημάτων. Αποζημιώσεις, επιδόματα και αμοιβές που μέχρι το 2009 φορολογούνταν αυτοτελώς με χαμηλούς συντελεστές φόρου από 15% έως 20% εντάχθηκαν στην ενιαία κλίμακα φορολογίας εισοδήματος και φορολογούνται πλέον με υψηλότερους συντελεστές, κλιμακούμενους από 18% έως 45%. Συγκεκριμένα, καταργήθηκε η αυτοτελής φορολόγηση με 15%-20% και επιβάλλεται υψηλότερη φορολόγηση με συντελεστές 18%-45% στις ακόλουθες κατηγορίες εισοδημάτων:

• Στο 50% των αποζημιώσεων ΔΙΒΕΕΤ, ΔΕΤΕ και ΔΕΧΕ που λαμβάνουν οι εφοριακοί, οι υπάλληλοι του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, οι τελωνειακοί και οι υπάλληλοι του Γενικού Χημείου του Κράτους.
• Στο 50% του ειδικού επιδόματος που λαμβάνουν οι υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομίας (πρώην ΥΠΕΘΟ).
• Στις αποζημιώσεις που λαμβάνουν οι ιατροί του ΕΣΥ για τις εφημερίες που πραγματοποιούν.
• Στις αμοιβές του ιπτάμενου προσωπικού της πολιτικής αεροπορίας.
• Στις αποζημιώσεις για εκτός έδρας μετακινήσεις που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι στις ΔΕΚΟ και οι αιρετοί σύμβουλοι των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού.
• Στην ειδική αποζημίωση που λαμβάνει το προσωπικό του ΕΚΑΒ.
• Στις αποζημιώσεις που λαμβάνουν οι δικαστικοί και οι βουλευτές.
• Στις αμοιβές που εισπράττουν οι ποδοσφαιριστές, οι καλαθοσφαιριστές και οι προπονητές κατά την υπογραφή των συμβολαίων μεταγραφής ή την ανανέωση συμβολαίων. Τα ποσά αυτά φορολογούνται με βάση την ετήσια κλίμακα φόρου εισοδήματος αφού κατανεμηθούν ισομερώς στα έτη που διαρκεί το συμβόλαιο. Ο φόρος παρακρατείται με βάση την κλίμακα στο συνολικό ετήσιο καταβαλλόμενο ποσό, που ανάγεται στα έτη που διαρκεί το συμβόλαιο.

5. Περικόπηκε για εισοδήματα άνω των 22.000 ευρώ η έκπτωση της δαπάνης για ασφάλιστρα ασφαλίσεων ζωής, θανάτου, προσωπικών ατυχημάτων και ασθένειας. Μέχρι το οικονομικό έτος 2010 προβλεπόταν έκπτωση της συνολικής δαπάνης από το εισόδημα μέχρι ποσού 1.200 ευρώ. Με τις νέες διατάξεις προβλέπεται μείωση του αναλογούντος φόρου εισοδήματος κατά ποσοστό 20% του ποσού της δαπάνης που καταβάλλει ο φορολογούμενος για ασφάλιστρα ασφαλίσεων ζωής, θανάτου, προσωπικών ατυχημάτων και ασθένειας, για την ασφάλιση του ίδιου, της συζύγου του και των τέκνων που τους βαρύνουν. Το ποσό των ασφαλίστρων στο οποίο υπολογίζεται η μείωση 20% δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο των 1.200 ευρώ για τον άγαμο και των 2.400 ευρώ για την οικογένεια, δηλαδή τους συζύγους.

6. Καταργήθηκαν οι διατάξεις που προέβλεπαν μείωση του αναλογούντος φόρου εισοδήματος κατά ποσοστό 40% του ποσού των τόκων στεγαστικών δανείων που είχαν συναφθεί κατά τα έτη 2009 και 2010 για απόκτηση οποιασδήποτε κατοικίας μέχρι 200 τ.μ. Οι τόκοι των δανείων αυτών που καταβλήθηκαν το 2010 αναγνωρίζονται πλέον μόνο εφόσον τα δάνεια αφορούν πρώτη κατοικία μέχρι 120 τ.μ. και εκπίπτουν κατά το 20% από τον φόρο.

7. Περικόπηκαν οι εκπτώσεις των δαπανών για δωρεές, χορηγίες και δικηγορικές αμοιβές. Οι δαπάνες για χρηματικές δωρεές και χορηγίες, δικηγορικές αμοιβές και αλλαγή εγκατάστασης κεντρικού κλιματισμού χρήσης καυσίμου από πετρέλαιο σε φυσικό αέριο δεν αφαιρούνται πλέον από το δηλούμενο εισόδημα, αλλά μειώνουν το ποσό του φόρου εισοδήματος που προκύπτει με βάση τη φορολογική κλίμακα κατά ποσοστό 20% οι δύο πρώτες και κατά 10% η τρίτη.
Στη μείωση του φόρου λόγω δωρεών και χορηγιών δεν περιλαμβάνονται οι δωρεές σε αθλητικά σωματεία. Ακόμη, το συνολικό ετήσιο ποσό των δωρεών και χορηγιών στο οποίο υπολογίζεται η μείωση δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 10% του συνολικού εισοδήματος του φορολογουμένου που φορολογείται με τις γενικές διατάξεις.
Επίσης, το συνολικό εκπιπτόμενο ποσό των αμοιβών που καταβλήθηκαν σε δικηγόρους δεν μπορεί να υπερβεί το 10% του εισοδήματος που είτε δηλώνεται είτε προκύπτει με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης.

8. Καταργήθηκε η έκπτωση των δαπανών για επισκευή και συντήρηση εκμισθούμενων κατοικιών, η οποία υπολογιζόταν μέχρι ποσοστού 40% επί των ακαθαρίστων ποσών των εισπραττόμενων μισθωμάτων και μείωνε τη φορολογική επιβάρυνση των ιδιοκτητών.

9. Καταργήθηκε η έκπτωση από το εισόδημα του 40% των δαπανών που καταβλήθηκαν για εστιατόρια, ταβέρνες, ψητοπωλεία, κέντρα διασκέδασης, κομμωτήρια, γυμναστήρια, ινστιτούτα αισθητικής, ωδεία, σχολές χορού, σχολές πολεμικών τεχνών, υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, ελαιοχρωματιστές, συντηρητές θέρμανσης-ψύξης κτλ. Η έκπτωση αυτή αναγνωριζόταν για αποδείξεις δαπανών συνολικής αξίας μέχρι 20.000 ευρώ, δηλαδή μέχρι ποσού 8.000 ευρώ (το 40% των 20.000 ευρώ). Όλες αυτές οι δαπάνες λαμβάνονται πλέον υπόψη μαζί με πλήθος άλλων για την κάλυψη του αφορολογήτου ποσού των 12.000 ευρώ.

10. Καταργήθηκαν οι απαλλαγές από τη φορολογία εισοδήματος για τις ακόλουθες κατηγορίες πολιτών:

• άνεργους με συνολικά ετήσια εισοδήματα που ξεπερνούν τα 30.000 ευρώ
• βουλευτές και δικαστές
• ερασιτέχνες αθλητές και διαιτητές
• δημοσίους υπαλλήλους αποσπασμένους σε πολιτικά γραφεία
• μουσικούς
• διπλωματικούς υπαλλήλους

11. Καθιερώθηκε ο λογιστικός προσδιορισμός του καθαρού εισοδήματος, δηλαδή ο υπολογισμός των φορολογητέων κερδών βάσει βιβλίων εσόδων - εξόδων και αποδείξεων πώλησης ή παροχής υπηρεσιών, για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και καταργείται κάθε ειδικός τρόπος φορολόγησης ορισμένων κατηγοριών επαγγελμάτων. Ειδικότερα, εφαρμόζεται ο λογιστικός προσδιορισμός και στους επιτηδευματίες που εκμεταλλεύονται ταξί (από 1-7-2010), φορτηγά δημόσιας χρήσης (από 1-1-2010), ενοικιαζόμενα δωμάτια (από 1-7-2010), πρακτορεία ΠΡΟΠΟ, βενζινάδικα (από 1-4-2010), περίπτερα (από 1-7-2010), κάμπινγκ, καθώς επίσης και στους μηχανικούς, τους αρχιτέκτονες και τους λιανοπωλητές.

12. Καθιερώθηκε νέο, πολύ πιο αυστηρό σύστημα αυτοπεραίωσης. Με το σύστημα αυτό, το οποίο αντικαθιστά το ισχύον μέχρι τώρα και θα εφαρμοσθεί από το οικονομικό έτος 2011 (για διαχειριστικές περιόδους από 1-1-2010 και μετά), οι εμπορικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις με ετήσια ακαθάριστα έσοδα μέχρι 300.000 ευρώ, οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών με ετήσια ακαθάριστα έσοδα μέχρι 150.000 ευρώ και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με ετήσιες ακαθάριστες αμοιβές μέχρι 150.000 ευρώ θα καλούνται να επαναπροσδιορίζουν τα ακαθάριστα έσοδά τους με βάση τις δαπάνες που πραγματοποίησαν, δηλαδή θα υποχρεούνται να δηλώνουν τεκμαρτά ακαθάριστα έσοδα. Εφόσον τα ακαθάριστα έσοδα που θα προσδιορίζονται με το νέο σύστημα είναι υψηλότερα από αυτά που προκύπτουν με βάση τα τηρούμενα βιβλία, οι επιχειρηματίες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα υποχρεώνονται να πληρώνουν επιπλέον ΦΠΑ. Παράλληλα, τα καθαρά εισοδήματά τους θα επαναπροσδιορίζονται σε επίπεδα υψηλότερα από τα δηλωθέντα, καθώς θα υπολογίζονται εκ νέου με βάση τα τεκμαρτά ακαθάριστα έσοδα. Συνεπώς, θα καλούνται να πληρώσουν και επιπλέον φόρο εισοδήματος. Πληρώνοντας επιπλέον ποσά ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος θα μπορούν να περαιώνουν αυτόματα τις ανέλεγκτες χρήσεις τους και να απαλλάσσονται από τον τακτικό φορολογικό έλεγχο.

13. Καθιερώθηκε νέο σύστημα τεκμηρίων διαβίωσης που προβλέπει τον προσδιορισμό ελαχίστων ορίων φορολογητέου εισοδήματος με βάση συγκεκριμένα ποσά αντικειμενικών δαπανών χρήσης και συντήρησης κατοικιών, ΙΧ αυτοκινήτων και σκαφών αναψυχής. Το νέο σύστημα των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης δεν προβλέπει πλέον απαλλαγές για την κύρια κατοικία μέχρι 200 τ.μ., για τις δευτερεύουσες κατοικίες μέχρι 150 τ.μ., ούτε καν για μια μικρή βάρκα μήκους τριών μέτρων.

14. Οι διατάξεις περί τεκμηρίων απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) επεκτάθηκαν, αναδρομικά από τις 23-4-2010, σε κάθε δαπάνη αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας μέχρι 120 τετραγωνικά μέτρα. Το νέο τεκμήριο θα ισχύσει για το διάστημα από 23-4-2010 μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της νέας διάταξης που προβλέπει την αναστολή του τεκμηρίου έως τις 31-12-2012. Συνεπώς στις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβάλουν την άνοιξη του 2011 όσοι φορολογούμενοι πραγματοποίησαν από τις 23-4-2010 και μέχρι το τέλος του 2010 δαπάνες για αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας μέχρι 120 τ.μ. θα πρέπει να συμπεριλάβουν τη δαπάνη αυτή στα τεκμήρια.

15. Οι διατάξεις περί τεκμηρίων απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) επεκτάθηκαν, αναδρομικά από τη 1-1-2010, και στη συνολική ετήσια δαπάνη κάθε φορολογούμενου για την αποπληρωμή στεγαστικού δανείου πρώτης κατοικίας μέχρι 120 τ.μ. Συνεπώς στις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβάλουν την άνοιξη του 2011 όσοι φορολογούμενοι πραγματοποίησαν από τη 1-1-2010 μέχρι τις 31-12-2010 δαπάνες για εξόφληση δόσεων στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας μέχρι 120 τ.μ. θα πρέπει να συμπεριλάβουν και τη δαπάνη αυτή στα τεκμήρια.