Δεκαετίες ηφαιστειακής σκόνης και ενεργοποίηση και άλλων ηφαιστείων προβλέπουν οι επιστήμονες

Η ηφαιστειακή έκρηξη στην Ισλανδία που προκάλεσε τόσα προβλήματα για τα άτομα που ταξιδεύουν αεροπορικώς θα μπορούσε να είναι μέρος της διόγκωσης της ηφαιστειακής δραστηριότητας που θα επηρεάσει όλη την Ευρώπη για δεκαετίες, προειδοποίησαν οι επιστήμονες.

Έχουν ανακατασκευάσει ένα χρονοδιάγραμμα των 205 ηφαιστείων στην Ισλανδία, που εκτείνεται τα τελευταία 1.100 χρόνια, και διαπίστωσαν ότι.... .... αυτά συμβαίνουν σε κανονικούς κύκλους - με την σχετικά ήρεμη φάση που κυριάρχησε τις τελευταίες πέντε δεκαετίες να πλησιάζει τώρα στο τέλος της.

Τουλάχιστον άλλα τρία μεγάλα ηφαίστεια της Ισλανδίας βρίσκονται στην διαδικασία να εκραγούν, σύμφωνα με τον Thor Thordarson, ηφαιστειολόγο στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.

«Η συχνότητα των ηφαιστειακών εκρήξεων στην Ισλανδία φαίνεται να αυξάνεται και να μειώνεται σε έναν κύκλο διάρκειας περίπου 140 ετών," είπε.
"Στο τελευταίο μέρος του 20ού αιώνα, βρισκόμασταν σε μια ‘χαμηλή’ περίοδο, αλλά τώρα υπάρχουν ενδείξεις ότι θα μπορούσαμε να πλησιάζουμε σε μία κορύφωση."

Τα ευρήματά του συμπίπτουν με νέες προειδοποιήσεις ότι η έκρηξη του ηφαιστείου Eyjafjallajökull, εξ αιτίας του οποίου έχει διαταραχθεί η εναέρια κυκλοφορία σε όλη την Ευρώπη για αρκετές εβδομάδες, θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολλούς μήνες - και ίσως για χρόνια.

Ορισμένοι γεωλόγοι έχουν επίσης προειδοποιήσει ότι υπάρχει μια σοβαρή απειλή από ένα τέταρτο ηφαίστειο, το Katla, η οποία βρίσκεται 15 μίλια ανατολικά του Eyjafjallajökull. 
Δύο από τις τρεις τελευταίες εκρήξεις του φαινόταν να είχαν ενεργοποιηθεί από εκείνες του μικρότερου γείτονά του, και μια έκθεση που εκδόθηκε λίγο πριν από ξεσπάσει το Eyjafjallajökull, έκανε λόγο ότι το Katla ήταν "πολύ κοντά στην έκρηξη".

Τα τρία άλλα ηφαίστεια που επικαλείται ο Thordarson ως δυνητικά κοντά σε μια μεγάλη έκρηξη είναι το Grimsvotn, το Hekla και το Askja – τα οποία είναι μεγαλύτερα από το Eyjafjallajökull.

Στο παρελθόν, έχουν αποδειχθεί καταστροφικά. Το Hekla μόνο του έχει ξεσπάσει περίπου 20 φορές από το 874 π.Χ., ξεχειλίζοντας ένα σύνολο από δύο κυβικά χιλιόμετρα λάβας από μία γραμμή των ρωγμών που εκτείνεται 3α μίλια σε όλο το βουνό.

Υπήρξε μια μικρή έκρηξη το 2000 και οι γεωλόγοι έχουν αναφέρει ότι το χιόνι και πάλι λιώνει στην κορυφή του Hekla, γεγονός που υποδηλώνει ότι το μάγμα ανεβαίνει.

Το Grimsvotn, ένα άλλο μια άκρως ενεργό ηφαίστειο, βρίσκεται κάτω από τον τεράστιο παγετώνα Vatnajokull στη νοτιοανατολική Ισλανδία. Μια έκρηξη, το 1996 έκανε ένα μεγάλο μέρος αυτού του πάγου να λιώσει, προκαλώντας πλημμύρες που κατέστρεψε την κυριότερη περιφερειακή οδό της χώρας.

Συνδέεται με τη μαζική ηφαιστειακή σχισμή του Laki του οποίου η έκρηξη το 1783 εκτίναξε τόση τέφρα στην ατμόσφαιρα ώστε να ψυχρανθεί όλο το βόρειο ημισφαίριο για σχεδόν τρία χρόνια. Οι χαμηλές θερμοκρασίες προέκυψαν προκάλεσαν καταστροφές στις καλλιέργειες και λιμούς που σκότωσαν 2 εκατ. άτομα και βοήθησε στο ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης.

Ο Thordarson πιστεύει ότι η συμπεριφορά των ηφαιστείων συνδέεται με τις αλλαγές του φλοιού της γης, οι οποίες δημιουργούν τεράστιες υπόγειες πιέσεις σε μεγάλες περιοχές.

Καθώς αυτές οι πιέσεις δημιουργούνται, περισσότερα ηφαίστεια ξεσπάνε και καθώς οι πιέσεις εξαφανίζονται, τα ηφαίστεια υποχωρούν και πάλι.

Η θεωρία είναι αμφιλεγόμενη. Η Gillian Foulger, καθηγήτρια γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Durham, δείχνει ότι τα ιστορικά συμπλέγματα των ηφαιστείων θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν συμβεί από τύχη. Είπε: "το θέμα αυτό χρειάζεται αυστηρή στατιστική υποστήριξη."

Ωστόσο, τόσο η ίδια όσο και ο Thordarson συμφωνούν ότι η Ευρώπη πρέπει να πάρει πιο σοβαρά την απειλή της περαιτέρω ισλανδικής ηφαιστειακής έκρηξης, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της παρακολούθησης των ενεργών ηφαιστείων. Η Foulger γράφει στον David Willetts, το νέο υπουργό επιστήμης, προτείνοντας ότι η Βρετανία θα μπορούσε να υποστηρίξει την Ισλανδία σε ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Είπε: «Υπάρχουν περίπου 35 ενεργά μεγάλα ηφαίστεια στην Ισλανδία και αν βάλουμε ένα υψηλής ποιότητας σεισμογράφο και ορισμένα συστήματα παγκόσμιου εντοπισμού θέσης (GPS) για κάθε ένα θα είμαστε συχνά σε θέση να πούμε εκ των προτέρων εάν θα ερχόταν μια έκρηξη. Το κόστος είναι μικρό σε σχέση με την πιθανή οικονομική ζημία από την απρόσμενη έκρηξη. "

Το πιο καυτό ερώτημα για τη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη είναι πόσο καιρό θα συνεχιστεί η τρέχουσα έκρηξη.

Ο καθηγητής Stephen Sparks, από το τμήμα Γήινων Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, δήλωσε:
"Κάθε ηφαίστειο έχει τη δική του προσωπικότητα. Αυτό το συγκεκριμένο ηφαίστειο ξέσπασε πριν, το 1612 και το 1821. Όταν ξέσπασε το 1821, συνέχισε ξεσπάει για 15 μήνες,ώστε δεν υπάρχει κανένας λόγος γιατί δεν θα μπορούσε να διαρκέσει ένα παρόμοιο χρονικό διάστημα. "

Οι νέοι κανόνες στον εναέριο τομέα σημαίνει ότι η Ισλανδία και η Ευρώπη μπορούν να αντιμετωπίσουν κατά πάσα πιθανότητα το Eyjafjallajökull, αλλά μια έκρηξη από το Katla θα μπορούσε να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερα προβλήματα.

Ο Δρ Richard Waller, λέκτορας φυσικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Keele, πιστεύει ότι το σύννεφο τέφρας θα μπορούσε να είναι τεράστιο, αλλά για την Ισλανδία το μεγαλύτερο πρόβλημα θα ήταν μία τεράστια πλημμύρα.

"Το Katla έχει έναν κρατήρα γεμάτο με πάγο πάχους πάνω από 2.000 πόδια, το οποίο θα λιώσει όλο", είπε.